Beleidsagenda tegen onderwijssegregatie

Eind 2020 presenteerde het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) een beleidsagenda om segregatie in het primair en voortgezet onderwijs tegen te gaan. Het ministerie voert deze agenda samen met gemeenten en andere betrokken partijen uit.

Het Kenniscentrum Gemengde Scholen is gevraagd de kennis over bestrijding van onderwijssegregatie te verzamelen en uit te bouwen. We helpen je om inzicht te krijgen in de ambitie van de beleidsagenda en om deze toe te passen in uw gemeente, school en wijk.

Hoe? De rol van het Kenniscentrum

Wil je onderwijssegregatie tegengaan, maar weet je niet hoe? Het Kenniscentrum helpt je bij het vertalen van een ambitie naar beleid en praktische interventies. Dat doen we op de volgende twee manieren:

1

Informeren. In onze Kennisbank verzamelen we alle (praktijk)kennis over onderwijssegregatie. Zie bijvoorbeeld deze praktische tips bij het opstellen van een beleidsagenda(punt) tegen onderwijssegregatie binnen een gemeente.

2

Adviseren. We zijn inzetbaar als onderzoekers en adviseurs. Neem contact met ons op voor een vrijblijvende offerte.

Vijf groepen maatregelen

Een goede, samenhangende aanpak van onderwijssegregatie bevat maatregelen uit meerdere groepen van de beleidsagenda. Hieronder lichten we ze toe:

Samen afspraken maken

Bij een lokale aanpak van onderwijssegregatie is samenwerking en een duidelijke rolverdeling tussen gemeenten, scholen en schoolbesturen noodzakelijk. Deze categorie bevat de maatregelen die zijn gericht op het bevorderen van deze samenwerking.

Een goed kader voor het maken van gezamenlijke afspraken is de wet- en regelgeving ronde de Lokale Educatieve Agenda. Agendapunten zijn bijvoorbeeld leerling stromen en aannamebeleid, sociale cohesie en ontmoetingen.

Voorbeelden van gezamenlijk (centraal) aanmeldbeleid zijn Amsterdam, Den Haag, Nijmegen en Utrecht. In Groningen zijn partijen een maatschappelijk akkoord voor sociale inclusie in het onderwijs overeengekomen.

School anders inrichten

Om de potentie van gemengde scholen te realiseren is ook een aanpak binnen de school nodig. Via brede brugklassen of dakpanklassen, niveau-overstijgende lessen, coöperatief leren en een gedifferentieerd onderwijsaanbod worden ontmoetingen tussen leerlingen bevorderd.

Daarnaast is goed doorstroombeleid van belang in de hele schoolloopbaan: van voorschoolse voorzieningen naar basisonderwijs, vanuit het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs, binnen het voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs, en van daaruit door naar het hoger onderwijs.

Gelijk speelveld creëren

Ieder kind moet een eerlijke en gelijke kans krijgen op een plek op de voorkeursschool en het passende onderwijsniveau. Deze categorie bevat maatregelen die zo’n gelijk speelveld bevorderen, bijvoorbeeld door het toelatings- en doorstroombeleid van scholen transparanter te maken.

Dat vergt heldere afspraken tussen schoolbesturen en vaak ook de gemeente. Het vergt ook duidelijke en tijdige voorlichting aan ouders en oudere leerlingen.

Een voorbeeld van goede voorlichting aan ouders biedt Utrecht, waar gewerkt wordt met brieven, flyers, een website en een helpdesk. Daarnaast is er een klachtenregeling en een ombuds-persoon voor het geval je het niet eens bent met de plaatsing.

Wijk en school verbinden

Veel scholen zijn geen afspiegeling zijn van hun wijk, stad of de samenleving. Deze categorie bevat maatregelen die als doel hebben het contact tussen scholen en verschillende groepen leerlingen mogelijk te maken en te vergroten, zoals ouderinitiatieven en ontmoetingsprojecten.

Voorbeelden van recente ouderinitiatieven zijn Croostwijk in Rotterdam en de Bos- en Lommer school in Amsterdam. Voorbeelden van ontmoetingsprojecten zijn Welkom in mijn Wijk en vriendschapsscholen.

Kennis opbouwen

Om de effectiviteit van segregatiebestrijding te verhogen is het belangrijk om te weten wat werkt en successen uit de praktijk te borgen. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap werkt samen met wetenschappers, professionals en instituten zoals het Kenniscentrum om de kennis over de bestrijding van onderwijssegregatie uit te bouwen en te verspreiden.

Voorbeelden van het ontwikkelen van kennis zijn het rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau (2021) en het rapport van het Kenniscentrum over de gemeente Utrecht (2020). Daarnaast is de segregatiemonitor voor basis- en voortgezet onderwijs relevant; Amsterdam heeft die al vaker gepubliceerd en Rotterdam in 2021 voor het eerst.

Meer weten?

Bezoek de website van de Gelijke Kansen Alliantie met meer informatie over bestrijding van segregatie.
Download de infographic over de beleidsagenda tegen segregatie in het onderwijs.
Lees meer over de Coalitie tegen segregatie in het onderwijs.
Schrijf je in voor de inspiratiemail van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap door een mail te sturen naar: samenopschool@minocw.nl