De Rechten van het Kind vormen een belangrijke juridische invalshoek voor het realiseren van gelijke onderwijskansen en het bestrijden van segregatie. Een recente bijdrage aan de discussie daarover komt van de Vereniging voor Onderwijsrecht. In een publicatie van de vereniging pleiten verschillende auteurs voor vernieuwende perspectieven en reflectie op de huidige aanpak van deze complexe en taaie problematiek.
Volgens de schrijvers is er sprake van een onderwijsbestel met sterk gesegregeerde trekken, waarin de onderwijskansen van leerlingen niet gelijk zijn verdeeld. Die situatie komt ook voort uit de manier waarop bestuur en beheer van de sector zijn ingericht: met een sterk accent op de institutionele logica in de relaties en sturing tussen overheid en schoolbesturen. De maatregelen die decennialang vanuit deze logica zijn ingezet hebben weinig verandering gebracht en dat roept de vraag op of wel het juiste spoor wordt bewandeld. Is het niet tijd om ook te kijken naar andere opties? Want als je ‘blijft doen wat je deed, dan krijg je wat je had’.
Eén andere optie is bijvoorbeeld om ouders en vooral ook leerlingen meer serieus te nemen en meer als juridische subjecten te zien. Dan ga je niet alleen via de institutionele logica sturen maar ook via de vraaglogica (die uitgaat van degenen die onderwijs kiezen en volgen). Dat past uitstekend bij de kentering in het internationaal recht waarbij kinderen steeds meer als rechtssubject worden gezien. Die kentering verdient meer aandacht in Nederland en dat geldt ook voor doorwerking van de rechten van het kind in de Nederlandse rechtsorde, zeker op het gebied van onderwijs. Voorstellen voor het invoeren van leerrechten passen bij dat perspectief.
Een tweede andere optie is om het bevorderen van kansengelijkheid en gemengde scholen meer te zien als een verantwoordelijkheid van een collectief van actoren. Voor zo’n collectieve actie is een debat nodig over de visie op de problematiek, een visie die ook normatieve of ideologische kanten heeft. Daarom zal het in dat debat ook moeten gaan over de verschillende perspectieven op (de functies van) onderwijs. Gaat dat alleen over kwalificatie en socialisatie, of ook over brede persoonsvorming? Gaat het om selectie en maatschappelijke status of om sociale rechtvaardigheid?
Door de aandacht voor dergelijke opties en perspectieven is deze publicatie een belangrijke aanzet voor een debat dat urgent is en veel breder gevoerd mag worden.