Vrijwel iedereen is het erover eens: segregatie in het onderwijs is onwenselijk (lees hier waarom). Als gemeente speelt je een belangrijke rol in het agenderen en aanjagen van een structurele aanpak van onderwijssegregatie. Zo wordt de gemeente geacht om in samenwerking met schoolbesturen invulling te geven aan de wettelijke verplichting om afspraken over onderwijssegregatie te maken in de Lokale Educatieve Agenda (LEA).
Uit onderzoek blijkt dat steeds meer ouders de voorkeur geven aan een gemengde school (Ouders en Onderwijs, 2021). Daarnaast neemt de druk vanuit de rijksoverheid om werk te maken van het bestrijden van kansenongelijkheid en onderwijssegregatie toe – een ambitie die veel scholen overigens delen. Ook toetst de Inspectie op de inspanningen van gemeenten en schoolbesturen om in de Lokale Educatieve Agenda (LEA) invulling te geven aan de wettelijke verplichting om afspraken te maken over onderwijssegregatie.
Gelukkig zijn er ook voldoende kansen. De gemeente is bij uitstek geschikt om bovenstaande partijen met elkaar te verbinden, bijvoorbeeld in de Lokale Educatieve Agenda. Bovendien heeft de gemeente enkele instrumenten tegen onderwijssegregatie die zij zelfstandig kan inzetten, zoals het onderwijshuisvestingsbeleid. Het Kenniscentrum heeft enkele hulpstukken ontworpen die je ondersteunen bij het inzetten van deze instrumenten binnen je gemeente.
Voor meer informatie over de rol van jouw gemeente in samenwerking met schoolbesturen en andere partners, verwijzen we je naar het uitklapmenu hieronder, naar de beleidsagenda tegen onderwijssegregatie en de site van de Gelijke Kansen Alliantie, of neem contact met ons op voor advies op maat.
Het Aanbod voor Gemeenten van het Kenniscentrum ondersteunt jouw school of schoolbestuur op verschillende manieren:
We leggen uit waarom onderwijssegregatie een probleem is, zodat deze informatie je kan helpen bij het creëren van draagvlak voor segregatiebestrijding bij scholen en schoolbesturen.
We inspireren door oplossingsrichtingen aan te dragen en te wijzen op succesvolle praktijken uit andere gemeenten.
We bieden praktische ondersteuning bij het formuleren van een ambitie over een aanpak tegen onderwijssegregatie en/of het opstellen van een beleidsagenda(punt).
Indien nodig brengen we jouw gemeente in contact met de juiste externe partners.
Voor een gemeente is een belangrijke rol weggelegd in het overleg over de Lokale Educatieve Agenda. Verplichte agendapunten zijn segregatie en leerlingstromen, sociale cohesie en ontmoetingen. De gemeente kan het gesprek daarover stimuleren en bevorderen dat daarover afspraken worden gemaakt. Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van voorbeelden uit andere gemeenten of onderzoek in de eigen gemeente. Zo hebben Amsterdam, Den Haag, Nijmegen en Utrecht centraal aanmeldbeleid ingevoerd en werkt Haarlem met aanmeldbeleid in bepaalde wijken. Die gemeenten dragen ook bij aan de kosten daarvan. En zo hebben Amsterdam en Rotterdam een monitor segregatie in basis- en voortgezet onderwijs opgesteld en heeft Utrecht onderzoek laten doen naar beleid en praktijk van aannamebeleid in het basisonderwijs.
Een gemeente kan ook zelf maatregelen nemen, zoals een bonus invoeren voor brede brugklassen, ouderinitiatieven ondersteunen en vriendschapsscholen faciliteren. Daarnaast biedt het onderwijshuisvestingsbeleid vaak mogelijkheden, bijvoorbeeld om afspraken te maken over maximale schoolgrootte.
De gemeente speelt ook een rol bij de bouw van nieuwe woningen, maar de mogelijkheid om die bouw te verbinden met onderwijs wordt maar zelden benut.
Dat is jammer, want bijvoorbeeld in nieuwbouwwijken leidt een verschil in opleverdata van huurwoningen en koopwoningen er al te vaak toe dat onderwijssegregatie ontstaat. Tijdig overleg tussen gemeente en betrokken schoolbesturen kan helpen die segregatie zoveel mogelijk te voorkomen. Amsterdam heeft onlangs zo’n overleg geïnitieerd en toen bleek dat de betrokken besturen wilden dat alle scholen in de nieuwe wijk een afspiegeling zouden gaan vormen van de bevolking.
